Nhật Bản, một quốc đảo luôn khiến thế giới ngưỡng mộ bởi sự kết hợp hài hòa giữa truyền thống lâu đời và công nghệ hiện đại. Để thực sự hòa nhập và thành công tại xứ sở Mặt trời mọc, việc nắm vững văn hóa giao tiếp là điều thiết yếu.
Nghi Thức Cúi Chào: Nền Tảng Của Sự Tôn Trọng
Nghi thức cúi chào (O-jigi) là biểu hiện đầu tiên và quan trọng nhất trong văn hoá Nhật Bản, không chỉ là một lời chào mà còn là sự thể hiện lòng kính trọng. Độ sâu của cái cúi phụ thuộc hoàn toàn vào thứ bậc xã hội. Theo nguyên tắc, “người dưới” luôn phải chào “người trên” trước. Thứ bậc này được xác định dựa trên tuổi tác (lớn tuổi hơn là người trên), giới tính (nam là người trên đối với nữ), nghề nghiệp (thầy là người trên đối với trò), và vai trò (khách là người trên đối với chủ nhà).
Có ba cấp độ cúi chào chính:
1. Saikeirei (Tối Kính Lễ): Kiểu cúi xuống rất thấp, thể hiện sự kính trọng sâu sắc nhất, thường được dùng trước những đối tượng tối cao như bàn thờ tôn giáo hoặc Thiên Hoàng.
2. Cúi chào bình thường: Thân mình cúi khoảng 20 độ đến 30 và giữ trong vài giây, dùng trong các cuộc gặp gỡ trang trọng hàng ngày.
3. Khẽ cúi chào: Chỉ hơi cúi đầu và thân mình trong một giây, dùng khi chào lần thứ hai trong ngày hoặc với những người quen biết thân thiết.
Dù đôi khi bị coi là rườm rà, những quy tắc cúi chào này vẫn được duy trì nghiêm ngặt qua nhiều thế hệ, là một phần không thể thiếu của bản sắc Nhật Bản.
Ngôn Ngữ Cơ Thể Tinh Tế
Bên cạnh cúi chào, người Nhật sử dụng ngôn ngữ cơ thể rất cẩn trọng:
– Giao tiếp bằng mắt: Việc nhìn thẳng vào người đối thoại thường bị xem là thiếu lịch sự hoặc khiếm nhã. Thay vào đó, người Nhật thường nhìn vào một vật trung gian như cà vạt hoặc cúi đầu nhìn sang bên.
– Khoảng cách: Trong văn hóa Nhật, việc duy trì khoảng cách là điều cần thiết. Những hành động tiếp xúc thân mật như bắt tay hoặc vỗ vai (phổ biến ở phương Tây và Việt Nam) hiếm khi được sử dụng. Một nụ cười thân thiện và cúi chào nhẹ nhàng là đủ để thể hiện sự tôn trọng.
– Gọi người khác: Khi vẫy tay gọi, nên để lòng bàn tay úp xuống và nhẹ nhàng quạt các ngón tay xuống. Cử chỉ chỉ thẳng ngón tay vào người khác hoặc cong một vài ngón tay đều bị xem là khiếm nhã.
Tôn Trọng Thời Gian và Giá Trị Của Sự Im Lặng
Sự đúng giờ là một nguyên tắc vàng trong văn hóa giao tiếp và kinh doanh của người Nhật. Với nhịp sống công nghiệp bận rộn, việc chậm trễ không chỉ gây khó chịu mà còn có thể làm mất đi cơ hội hợp tác kinh doanh.
Đặc biệt, sự im lặng là một hình thức giao tiếp quan trọng. Người Nhật có khuynh hướng coi trọng hành động hơn lời nói và sử dụng sự im lặng như một cách để bày tỏ sự thận trọng, suy ngẫm, hoặc tránh làm mất lòng người khác. Trong các buổi thương thảo, người có vị trí cao nhất thường là người ít lời nhất, và lời nói của họ mang tính quyết định cuối cùng.
Khi làm việc, tuyệt đối tránh chen ngang, đưa ra ý kiến lạc đề, hoặc hỏi về đời tư cá nhân, vì những hành vi này bị đánh giá là thiếu nghiêm túc.
Văn Hóa Ứng Xử và Tặng Quà
Trong mọi tình huống, người Nhật luôn thể hiện sự lịch thiệp, nhã nhặn. Họ không muốn làm phiền người khác bằng cảm xúc cá nhân, ngay cả khi đang buồn, họ vẫn có thể mỉm cười. Tuy nhiên, nụ cười của họ đôi khi là dấu hiệu của sự bối rối hoặc khó chịu, không nhất thiết là niềm vui.
Việc tặng quà là một nghệ thuật. Quà thường được tặng vào các dịp lễ Tết, tin vui, hoặc thăng tiến.
– Quà tặng không nên có số lượng là 4 hoặc 9 (vì có phát âm gần giống với “chết” hoặc “đau khổ”).
– Tuyệt đối tránh mở quà trước mặt người tặng.
– Việc gói quà rất được chú trọng; hãy nhờ nhân viên bán hàng gói để tránh sai sót.
Tóm lại, văn hóa giao tiếp của người Nhật Bản là một hệ thống các quy tắc phức tạp nhưng vô cùng logic, được xây dựng trên nền tảng của sự tôn trọng, thứ bậc, và tính kỷ luật cao. Hiểu và thực hành đúng những quy tắc này sẽ giúp bạn dễ dàng gặt hái thành công và hòa nhập tại đất nước này.
Thông tin được Phòng truyền thông Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn và Trường Đại học Lương Thế Vinh tổng hợp và chia sẻ, hy vọng sẽ giúp các bạn có một trải nghiệm đầy thú vị!
