Người Nhật ăn Tết âm hay Tết dương là câu hỏi nhiều bạn trẻ, đặc biệt là du học sinh tương lai, rất quan tâm. Nhật Bản hiện đón Tết theo dương lịch, nhưng vẫn giữ nhiều phong tục truyền thống độc đáo mang đậm bản sắc Á Đông.
Vì sao người Nhật không ăn Tết Âm?
Trước kia, Nhật Bản cũng đón Tết theo âm lịch giống nhiều nước châu Á. Tuy nhiên, cuộc cải cách lớn dưới thời Thiên hoàng Minh Trị vào năm 1873 đã thay đổi hoàn toàn cách người Nhật tính thời gian và tổ chức năm mới.
Cải cách lịch sử năm 1873
Từ thế kỷ thứ 6 đến cuối thế kỷ 19, người Nhật sử dụng âm lịch và tổ chức Tết Nguyên đán như chúng ta hiện nay. Nhưng khi phong trào Âu hoá diễn ra mạnh mẽ, Nhật Bản muốn dịch chuyển khỏi ảnh hưởng của văn hóa Trung Hoa và tiến gần hơn đến phương Tây.
Năm 1873, lịch Âm chính thức bị bãi bỏ. Ngày 03/12/1872 (Âm lịch) được chuyển thành 01/01/1873 (Dương lịch). Quyết định này diễn ra khá đột ngột, khiến nhiều người dân bất ngờ nhưng lại phù hợp với chiến lược hội nhập quốc tế mà Nhật đang hướng đến.
Xu hướng tách khỏi văn hóa Trung Hoa
Vào thế kỷ 19, khi chứng kiến Trung Quốc thất bại trước các cường quốc phương Tây, Nhật Bản nhận ra cần phải thay đổi để tránh nguy cơ tụt hậu. Việc bỏ Tết Âm và chuyển sang Tết Dương là một bước đi mang tính biểu tượng, cho thấy mong muốn trở thành quốc gia văn minh, hiện đại.
Nhờ bước chuyển đổi này, Chính phủ Nhật còn tiết kiệm được ngân sách lớn, giảm số ngày nghỉ và tăng hiệu suất lao động.
Phòng Truyền thông Trường Đại học Lương Thế Vinh cho biết việc chuyển sang Tết dương là bước ngoặt giúp Nhật Bản rút ngắn khoảng cách với châu Âu trong quá trình công nghiệp hóa.
Nhật Bản ăn Tết ngày nào? – Những phong tục nổi bật trong Tết Dương lịch
Ngày Tết ở Nhật gọi là Oshougatsu, diễn ra từ ngày 01/01 đến 03/01 hằng năm. Dù không còn đón Tết Âm, người Nhật vẫn giữ nhiều nét văn hóa Á Đông đặc trưng trong dịp năm mới.
Dọn dẹp nhà cửa – Osouji
Trước Tết, người Nhật tổng vệ sinh nhà cửa để đón vị thần năm mới Toshigami-sama. Hành động dọn dẹp không chỉ mang ý nghĩa sạch sẽ mà còn tượng trưng cho việc xua đi vận xui của năm cũ.
Trang trí nhà cửa
Ngày 28 hoặc 30, các gia đình trang trí cây tùng trước cửa – nơi Thần Năm Mới trú ngụ theo quan niệm truyền thống. Trên cửa còn treo dây thừng cỏ, quýt vàng, giấy trắng… nhằm thu hút may mắn và xua đuổi tà khí.
Joya no Kane – Lễ rung chuông cuối năm
Đêm giao thừa, người Nhật gióng 108 hồi chuông tại các chùa lớn. Con số 108 tượng trưng cho 108 dục vọng của con người, và tiếng chuông mang ý nghĩa thanh lọc tâm hồn để đón năm mới an lành.
Hatsumoude – Viếng đền chùa đầu năm
Đây là hoạt động thiêng liêng nhất dịp Tết. Người dân xếp hàng dài vào các ngôi đền như Meiji Jingu để cầu nguyện và rút quẻ Omikuji cho một năm may mắn.
Thiệp Nengajo
Người Nhật trao nhau những tấm thiệp năm mới như lời chúc bình an. Bưu điện sẽ giữ lại và giao đúng mùng 1 để ai cũng nhận được lời chúc vào khoảnh khắc đầu năm.
Vì Tết trùng với mùa đông, thời tiết ở Nhật thường lạnh sâu và có tuyết rơi. Người đi du lịch hay du học Nhật vào thời điểm này nên chuẩn bị quần áo giữ nhiệt đầy đủ.
Những món ăn truyền thống ngày Tết ở Nhật
Tết Nhật không thể thiếu các món tượng trưng cho may mắn và sự sung túc.
Osechi Ryori – “Mâm cỗ Tết” Nhật Bản
Osechi Ryori gồm nhiều món ăn được đặt trong hộp gỗ sơn mài, thể hiện mong ước về sức khỏe, tài lộc và sự đủ đầy. Mỗi món đều có ý nghĩa riêng, ví dụ như cá trích tượng trưng cho con đàn cháu đống, đậu đen tượng trưng cho sức khỏe.
Mì trường thọ Toshikoshi Soba
Ngày 31/12, người Nhật ăn mì soba để “cắt đứt” những điều không may của năm cũ và đón chào năm mới bình an.
Bánh Mochi
Bánh mochi được xem là món dâng lên Thần linh. Những chiếc bánh tròn mềm này xuất hiện trong mâm cúng và được thưởng thức vào ngày đầu năm cùng súp Ozoni hoặc chè đậu đỏ.
Giảng viên của Cao đẳng Dược Sài Gòn chia sẻ rằng việc tìm hiểu văn hóa của quốc gia khác—đặc biệt là Nhật Bản—giúp sinh viên mở rộng nhận thức và dễ thích nghi khi học tập, làm việc hay du học Nhật. Theo giảng viên: “Hiểu về phong tục Tết của Nhật giúp người học ngoại ngữ nắm được chiều sâu văn hóa, từ đó giao tiếp tự tin và tránh những hiểu lầm trong môi trường quốc tế”.
Như vậy, câu hỏi “Nhật Bản ăn Tết Âm hay Dương?” đã có lời giải: Nhật Bản chính thức bỏ Tết Âm từ năm 1873 và đón năm mới theo dương lịch. Tuy vậy, tinh thần truyền thống trong Oshougatsu vẫn được gìn giữ trọn vẹn qua những phong tục lâu đời, thể hiện sự tôn trọng của người Nhật đối với cội nguồn văn hóa.
