Những quy tắc trên bàn ăn của người Nhật Bản không chỉ thể hiện phép lịch sự mà còn phản ánh chiều sâu văn hóa, tư duy tôn trọng người khác và tinh thần trân quý ẩm thực trong đời sống thường nhật của người Nhật.
Những quy tắc trên bàn ăn của người Nhật Bản được hình thành và duy trì qua nhiều thế kỷ, trở thành một phần quan trọng trong văn hóa ứng xử hằng ngày. Đối với người Nhật, bữa ăn không đơn thuần là để no bụng mà còn là không gian thể hiện sự tôn trọng, kỷ luật và tinh thần biết ơn. Vì vậy, cách ngồi, cách cầm đũa, cách ăn và cả lời nói trên bàn ăn đều được chú trọng và tuân thủ nghiêm túc, ngay từ khi còn nhỏ.
Một trong những quy tắc cơ bản nhất là nghi thức trước và sau bữa ăn. Trước khi ăn, người Nhật thường nói câu “Itadakimasu” để bày tỏ lòng biết ơn đối với người nấu ăn, người trồng trọt và thiên nhiên đã tạo ra thực phẩm. Sau bữa ăn, câu “Gochisousama deshita” được sử dụng như một lời cảm ơn chân thành. Đây không phải là hình thức xã giao mà là thói quen văn hóa thể hiện sự khiêm nhường và trân trọng giá trị lao động.
Trên bàn ăn, việc sử dụng đũa đúng cách là nguyên tắc quan trọng hàng đầu. Người Nhật tuyệt đối tránh cắm đũa thẳng đứng vào bát cơm, vì hành động này gợi liên tưởng đến nghi lễ tang lễ. Ngoài ra, việc chuyền thức ăn từ đũa của người này sang đũa của người khác cũng bị xem là bất lịch sự. Đũa khi không sử dụng cần đặt ngay ngắn trên gác đũa, thể hiện sự tôn trọng bữa ăn và người cùng bàn.
Cách ăn uống của người Nhật cũng phản ánh tính kỷ luật và tinh tế. Người Nhật thường ăn chậm rãi, nhai kỹ và hạn chế gây tiếng động lớn. Tuy nhiên, trong một số trường hợp như ăn mì ramen hoặc soba, việc húp mì tạo tiếng nhỏ lại được chấp nhận và thậm chí thể hiện sự thưởng thức món ăn. Điều này cho thấy văn hóa bàn ăn Nhật Bản không cứng nhắc mà linh hoạt theo từng bối cảnh cụ thể, miễn là không gây ảnh hưởng đến người xung quanh.
Một quy tắc quan trọng khác là thứ tự ăn uống. Người Nhật thường cầm bát cơm hoặc bát súp lên khi ăn thay vì cúi sát mặt xuống bàn. Các món ăn được thưởng thức luân phiên, không ăn hết một món rồi mới chuyển sang món khác. Điều này giúp cân bằng hương vị và thể hiện sự trân trọng đối với từng món trong bữa ăn. Thói quen này cũng phản ánh tư duy sống hài hòa và biết điều tiết trong văn hóa Nhật Bản.
Theo phòng truyền thông Trường Đại học Lương Thế Vinh, việc tìm hiểu các quy tắc trên bàn ăn của người Nhật không chỉ giúp nâng cao kiến thức văn hóa mà còn rèn luyện kỹ năng giao tiếp, ứng xử trong môi trường đa văn hóa. Những quy tắc nhỏ trên bàn ăn lại đóng vai trò quan trọng trong việc tạo thiện cảm, xây dựng mối quan hệ và thể hiện sự chuyên nghiệp trong học tập cũng như công việc quốc tế.
Trong môi trường giáo dục và đào tạo nghề, tinh thần kỷ luật và tôn trọng quy chuẩn cũng được đề cao. Tại Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn, sinh viên được rèn luyện tác phong nghiêm túc, chuẩn mực trong sinh hoạt và giao tiếp, tương đồng với triết lý ứng xử của người Nhật. Việc học hỏi văn hóa bàn ăn Nhật Bản giúp sinh viên hiểu rằng sự chỉn chu trong những chi tiết nhỏ chính là nền tảng của thành công lâu dài.
Ngày nay, khi giao lưu văn hóa giữa các quốc gia ngày càng mở rộng, việc hiểu và tuân thủ quy tắc bàn ăn của người Nhật trở nên đặc biệt cần thiết đối với những ai làm việc, học tập hoặc sinh sống tại Nhật. Những quy tắc này không chỉ giúp tránh hiểu lầm văn hóa mà còn thể hiện sự tôn trọng đối với đất nước và con người bản địa. Chính sự tinh tế trong ứng xử đã góp phần xây dựng hình ảnh người Nhật lịch sự, chuẩn mực trong mắt bạn bè quốc tế.
Đối với các bạn trẻ có định hướng du học Nhật Bản, việc nắm rõ quy tắc trên bàn ăn là bước chuẩn bị quan trọng để nhanh chóng hòa nhập với môi trường sống mới. Khi hiểu và thực hành đúng các nguyên tắc này, du học sinh sẽ dễ dàng tạo được thiện cảm với thầy cô, bạn bè và cộng đồng xung quanh, từ đó có trải nghiệm học tập và sinh hoạt thuận lợi hơn.
Có thể thấy, những quy tắc trên bàn ăn của người Nhật Bản không chỉ là phép lịch sự đơn thuần mà còn phản ánh chiều sâu văn hóa và triết lý sống của dân tộc này. Qua từng cử chỉ nhỏ trong bữa ăn, người Nhật thể hiện sự tôn trọng, khiêm nhường và tinh thần cộng đồng, những giá trị vẫn còn nguyên ý nghĩa trong xã hội hiện đại ngày nay.
